امکان پذیری استفاده از اوراق وقفی در تامین مالی پروژه های عمرانی شهرداری

تخفیف ویژه

چکیده

یکی از مواردی که در اقتصاد اسلامی و جوامع اسلامی از سال­ها قبل برای تأمین مالی خصوصی کالای عمومی استفاده می­شده، استفاده از وقف بوده است. با کمک وقف می‏توان رهیافت‏های مناسبی برای مباحث فعلی اقتصاد جدید از قبیل تولید کالاهای عمومی و توزیع عادلانه‏ی ثروت و درآمد ارائه کرد. جهت مشارکت افراد در وقف اگرچه داشتن انگیزه و ایمان و فرهنگ وقف مهم است ولی توان مالی واقفین تعیین­کننده است.

تأمین مالی خدمات عمومی شهری به عهده شهرداری­ها است. ولی سرعتبالایتوسعه­یشهريازیک سووضعفساختارمالیونبوددرآمدهایپایدارازسویدیگر،سببعمیق­تر شدنروزافزونشکافمیانرشدنیازهاوتوسعه­یشهریشدهاست. دربیشترنقاطدنیاشهرداری­ها و دولت­های محلیضمناصلاحساختارمالیخود،تلاشمی­کنند تاساختارهایلازمبرایتقویتمالیخودرابهدستآورند.

وقف یکی از راه های خصوصی برای تأمین مالی کالاهای عمومی در اقتصاد اسلامی است. این شیوه تحت عنوان اوراق وقفی می­باشد که هدف این پایان­نامه بررسی امکان­پذیری استفاده از اوراق وقفی در تأمین مالی کالاهای عمومی شهری است. از این رو اخیراً راهکارهایی برای وقف مشارکتی افراد طراحی شده که در آن افراد با هر میزان توان مالی امکان ورود به وقف و تأمین مالی یک پروژه وقفی را دارند. تحقیقحاضربراساسهدفکاربرديوبراساسنحوه­­ی گردآوريداده،توصیفی-پیمایشی است.

واژگان کلیدی:اوراق وقفی، تأمین مالی خصوصی، شهرداری، بخش عمومي شهری

فهرست مطالب

                                                                                                                           عنوان                                                                                               صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق.......................................................................... 2

1-1-مقدمه........................................................................................................ 2

1-2-شرح و بيان مسأله پژوهشي.............................................................................. 3

1-3-اهميت و ارزش تحقيق.................................................................................... 3

1-4- اهداف تحقيق............................................................................................... 4

1-5-مباني نظري................................................................................................ 4

1-6-فرضيه­ها يا سؤال­هاي تحقيق............................................................................. 4

1-7-روش تحقيق................................................................................................. 5

1-8-جامعه آماري............................................................................................... 5

1-9-روش نمونه­برداری........................................................................................ 5

1-10-روش جمع­آوری داده­ها.................................................................................. 6

1-11-ابزار تجزيه و تحليل..................................................................................... 6

1-12-کاربرد نتايج تحقيق...................................................................................... 6

فصل دوم: مروري برتحقيقات انجام شده......................................................... 8

2-1-مقدمه........................................................................................................ 8

2-2-تأمین مالی شهرداری­ها با استفاده از روش­های مرسوم............................................... 8

2-2-1-مطالعات داخلی........................................................................ 9

الف-بررسی پایداری درآمدهای شهرداری................................................ 9

ب-روش­های تأمین مالی در کشورهای خارجی........................................ 10

ج-منابع مالی شهرداری­ها................................................................. 12

د-روش­های تأمین مالی شهرداری­ها..................................................... 14

2-1-2-مطالعات خارجی.................................................................... 15

الف-روش­های تأمین مالی در شهرداری­ها............................................. 15

ب-مشکلات موجود در منابع درآمدی شهرداری­ها.................................... 18

2-3-تأمین مالی به روش­های اسلامی....................................................................... 20

2-3-1-مطالعات داخلی...................................................................... 21

2-3-2-مطالعات خارجی.................................................................... 24

الف-تأمین مالی با استفاده از وقف....................................................... 24

ب-توسعه وقف در کشورهای اسلامی................................................... 27

2-4-جمع­بندی.................................................................................................. 29

فصل سوم: مبانی نظری........................................................................ 32

3-1-مقدمه...................................................................................................... 32

3-2-شیوه­های تأمین مالی اسلامی.......................................................... 32

3-3-صکوک................................................................................................... 33

3-3-1-صکوک چیست؟..................................................................... 34

3-3-2-اثرهاي انتشار اوراق بهادار اسلامي.............................................. 35

3-3-3-مهمترین انواع صکوک............................................................. 35

3-3-4-مقایسه صکوک با ابزارهای مرسوم دارای درآمد ثابت........................ 37

3-4-وقف....................................................................................................... 37

3-4-1-اهداف وقف.......................................................................... 39

3-4-2-آثار اقتصادی وقف.................................................................. 39

3-4-3-تأثير وقف بر تحقق عدالت اجتماعي و رفاه عمومي............................ 40

3-5-اوراق وقف............................................................................................... 40

3-5-1-مدل مالی انتشار اوراق وقف...................................................... 42

الف-ارکان انتشار.......................................................................... 42

ب-شرایط دارایی........................................................................... 44

3-5-2-تجربهکشورهاياسلامیدرطراحیوقفجمعی............................... 44

3-6-شهرداری................................................................................................. 45

3-7-نظرياتتمركزمالي..................................................................................... 47

3-7-1-نظرياتنسلاولتمركزمالي...................................................... 47

3-7-2-نظرياتنوظهور نسلدومتمركزمالي........................................... 48

3-8-معرفيمعيارهايالگويتأمينماليمناسب........................................................... 49

3-9-توسعهشهریپایدار...................................................................................... 50

3-9-1-عمده منابع و مصارف مالی در شهرداری­ها.................................... 51

3-9-2-عللعدمتواناییشهرداري­هادرارائهخدماتعمومیوشهري............... 53

3-9-3-اهمیت استقلال مالی شهرداری­ها.................................................. 54

3-11-اهداف و وظایف بخش عمومی از منظر اسلام.................................................... 56

3-11-1-نقش وقف در اقتصاد و بخش عمومی.......................................... 57

3-12-تأمین مالی پروژه‌های شهرداری از طریق اوراق وقف.......................................... 58

3-13-جمع­بندی................................................................................................ 60

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها............................................................ 62

4-1-مقدمه...................................................................................................... 62

4-2-مدل عملياتي انتشار اوراق وقف....................................................................... 62

4-2-1-مراحل دوره ساخت پروژه......................................................... 63

4-2-2-مراحل دوره واگذاری پروژه...................................................... 64

4-3-توصیف نمونه آماری.................................................................................... 65

4-4-یافته­های توصیفی........................................................................................ 66

4-4-1-توصیف متغیر سن.................................................................. 66

4-4-3-توصیف متغیر میزان تحصیلات.................................................. 68

4-4-4-توصیف سؤال 5..................................................................... 69

4-4-5-توصیف سؤال 6..................................................................... 70

4-4-6-توصیف سؤال 7..................................................................... 71

4-4-7-توصیف سؤال 8..................................................................... 72

4-4-8-توصیف سؤال 9..................................................................... 73

4-4-9-توصیف سؤال 10................................................................... 74

4-4-10-توصیف سؤال 11................................................................. 75

4-4-11-توصیف متغیر وابسته............................................................. 76

4-5-روش ارزش­گذاري كالاها و خدمات غيربازاری.................................................... 78

4-5-1-راه­هاي ارزش­گذاري كالاها و خدمات فاقد بازار............................... 78

الف-روش­هاي غيرمتكي به منحني تقاضا............................................... 79

ب-روش­هاي متكي بر منحني تقاضا..................................................... 79

4-5-2-روش ارزشيابي مشروط........................................................... 80

4-5-2-1-مبناي نظري مطالعات روش ارزشيابي مشروط.......................... 81

4-5-2-2- روش کاربرد ارزشيابي مشروط........................................... 83

4-5-2-3-تکنيک­هاي سؤال روش ارزشيابي مشروط................................ 83

4-5-2-4-روش­هاي جمع­آوري داده­هاي روش ارزشيابي مشروط.................. 85

4-5-2-5-مزاياي روش ارزشيابي مشروط............................................ 85

4-5-2-6-محدوديت­ها و تورش­هاي روش ارزشيابي مشروط....................... 86

4-5-2-7-روش­هاي کاهش تورش در روش ارزشيابي مشروط.................... 86

4-6-آمار استنباطی............................................................................................ 87

4-6-1-آزمون نرمال و معنی­داری سؤالات............................................... 87

4-6-2-ضریب همبستگی.................................................................... 88

4-6-3-تحلیل رگرسیون................................................................... 103

4-6-3-1-آزمون رگرسیون لجستیک دو جمله­ای................................... 104

4-6-3-2-تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره........................................ 108

4-7-جمع­بندی فصل......................................................................................... 116

فصل پنجم: جمع­بندی و نتیجه­گیری........................................................... 118

5-1-مقدمه.................................................................................................... 118

5-2-نتیجه­گیری.............................................................................................. 118

5-3-پیشنهادات سیاست­گذاری.............................................................................. 119

5-4-پیشنهادات مطالعاتی.................................................................................... 120

5-5-محدودیت­ها............................................................................................. 120

فهرست منابع................................................................................ 121

منابع فارسی................................................................................................... 121

منابع انگلیسی................................................................................................. 124

پیوست ........................................................................................................................128