سبد خرید من
هیچ محصولی وجود ندارد
پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته مهندسی سیستمهای اقتصادی - اجتماعی گرایش تحقیق در عملیات
ارزیابی عملکرد و رتبهبندی بانکها با استفاده از تکنیکهای MCDM (مطالعه ی موردی: بانکهای تجاری دولتی و بانکهای تخصصی دولتی)
جدید
چکیده
در سالهای اخیر، جهت رتبهبندی بانکها از روشهای مناسبی استفاده نشده است. برخی بانکها علیرغم کارایی بالا به دلیل عدم رتبهبندیهای دقیق، مناسب، اصولی و حرفهای، همواره در راستای دریافت ارائهی خدمات از سوی بانک مرکزی، متضرر شده اند. رتبهبندی بانکها معمولا با روشهای غیرکاربردی و غیردقیق صورت پذیرفته است، و نتایج حاصله، عمدتا با واقعیات موجود در تناقض و تضاد بوده است. عدم انتخاب معیارهای مناسب، روشهای وزندهی و همچنین تکنیکهای رتبهبندی بهینه، از جمله مشکلات پیش روی رتبهبندی بانکها توسط تحلیلگران و محققان بوده است.
مشکلات بالا سبب شده است تا در این تحقیق، از میان روشهای موجود وزندهی به معیارها، از روشهای مناسب، با در نظر گرفتن اهمیت واقعی معیارها در مقایسه با هم، با تاثیر مستقیم نظرات تصمیمگیرندگان استفاده شود، همچنین از بین روشهای فراوان رتبهبندی، روشهایی با خروجیهای دقیق و منطبق بر واقعیت به کار گرفته شده است. و در ادامه خروجی این روشها، با یکدیگر مقایسه شده اند. هدف از این تحقیق رتبهبندی مناسب و نزدیک به واقعیت، برای بانکهای مورد ارزیابی در این پژوهش، ارائهی راهکاری مدون جهت تحقیقات آتی و کمک به مدیریت هر چه بهتر بانکها میباشد.
با نگرش به موضوع و ماهیت پژوهش، در این تحقیق، جمعآوری اطلاعات به روش میدانی صورت پذیرفتهاست، و ارزیابی معیارها و گزینههای مختلف تصمیم به صورت تحلیلی-ریاضی انجام شده است. نتایج حاصله از خروجی روشهای مختلف، موید این مطلب است که رتبهبندی بانکها تا کنون، توسط سازمانهای پژوهشی مختلف با واقعیات موجود فاصلهی زیادی داشته است. بنابراین راهکاری که برای غلبه بر این مشکلات ارائه میشود این است که از یک سو، در راستای رتبهبندی بانکها از روشهای وزندهی با دخالت مستقیم نظرات تحلیلگران بانکی، استفاده گردد و همچنین میزان پراکندگی بین دادهها برای وزندهی به معیارها نیز در نظر گرفته شود. و از سوی دیگر، برای رتبهبندی بانکها از روشهای تحلیل سلسه مراتبی، پرامتی و الکتره 3، به طور همزمان استفاده میشود، تا اعتبارسنجی مناسبتری صورت پذیرد. نتایج خروجیها موید این مطلب است که بانک کشاورزی بر اساس شاخصهای مورد ارزیابی، از عملکرد مناسبتری در مقایسه با سایر بانکها برخوردار بوده است.
کلمات کلیدی: معیار، هدف، شاخص، رتبهبندی، روشهای تعیینوزن، ماتریس مقایسات زوجی، MCDM، روش AHP، روش ELECTREIII، روش PROMETHEE
فهرست مطالب | ||
عنوان | صفحه | |
فصل اول: کلیات تحقیق | ||
مقدمه | 2 | |
1-1) بیان مساله | 3 | |
1-2) ضرورت و اهمیت تحقیق | 3 | |
1-3) اهداف تحقیق | 5 | |
1-4) سوال تحقیق | 5 | |
1-5) تعریف واژگان | 6 | |
فصل دوم: ادبیات تحقیق | ||
مقدمه | 10 | |
2-1) بخش اول: تعاریف و مفاهیم اولیه | 12 | |
2-1-1) معیار | 12 | |
2-1-2) شاخص | 12 | |
2-1-3) هدف | 13 | |
2-1-4) تقسیم بندی تصمیمگیری با معیارهای چندگانه (MCDM) | 13 | |
2-1-4-1) تصمیمگیری چند شاخصه (MADM) | 13 | |
2-1-4-2) تصمیمگیری چند هدفه (MODM) | 13 | |
2-1-5) تفاوت مدلهای تصمیمگیری با شاخصها و اهداف چندگانه | 14 | |
2-1-6) مراحل تصمیمگیری | 14 | |
2-1-6-1) مدل کلی تصمیم گیری چند هدفه | 15 | |
2-1-6-2) تابع هدف | 15 | |
2-1-6-3) آرمان | 15 | |
2-1-6-4) راه حل بهینه | 16 | |
2-1-6-5) مدل کلی تصمیمگیری چند شاخصه | 16 | |
2-1-6-6) راه حلهای گوناگون در تصمیمگیری چند معیاره | 16 | |
2-1-6-7) مدل های تصمیم گیری | 17 | |
2-1-7) محدودیتهای ماتریس تصمیم گیری | 18 | |
2-1-7-1) انواع محدودیت های ماتریس تصمیم گیری و چگونگی رفع آن ها | 19 | |
2-1-7-1-1) محدویت اول: وجود معیارهای کیفی | 19 | |
2-1-7-1-1-1) استفاده از طیف لیکرت برای تبدیل داده های کیفی به کمی | 19 | |
2-1-7-1-1-2) استفاده از روش فازی برای تبدیل داده های کیفی به کمی | 20 | |
2-1-7-1-2) محدودیت دوم: واحد های اندازه گیری شاخص ها برابر نبوده، لذا قابل قیاس با هم نخواهند بود. | 20 | |
2-1-7-1-2-1) نرمال کردن بر اساس مجموع (نرم 1) | 21 | |
2-1-7-1-2-2) نرمال کردن برداری (نرم 2) | 21 | |
2-1-7-1-2-3) نرمال کردن خطی (نرم ) | 21 | |
2-1-7-1-2-4) نرمال کردن بر اساس استاندارد | 22 | |
2-1-7-1-3) محدودیت سوم: معیارهای اعلام شده، اهمیت یکسان نداشته باشند. | 22 | |
2-1-7-1-4) محدودیت چهارم: برخی از معیارها جهت مثبت و برخی دیگر، جهت منفی دارند. | 22 | |
2-1-7-1-5) محدودیت پنجم: ممکن است دقت لازم در انتخاب معیارها و شاخص ها انجام نشده باشد. | 22 | |
2-1-7-1-6) محدودیت ششم: دامنه ی متعدد تغییراتی برای شاخص ها | 23 | |
2-1-8) روش های تعیین اهمیت معیارها | 23 | |
2-2) بخش دوم: روش های تعیین وزن به شاخص ها | 24 | |
2-2-1) روش پرسش مستقیم از DM | 24 | |
2-2-2) روش آنتروپی شانون | 24 | |
2-2-2-1) مراحل روش آنتروپی | 25 | |
2-2-3) روش وزن دهی AHP | 26 | |
2-2-4) روش وزن دهی حداقل مربعات | 28 | |
2-2-5) روش وزن دهی مقدار ویژه | 28 | |
2-3) بخش سوم: ناسازگاری در ماتریس مقایسات زوجی | 29 | |
2-3-1) تعریف ناسازگاری | 29 | |
2-3-2) سازگاری در قضاوت ها | 30 | |
2-3-3) محاسبه ی نسبت سازگاری | 30 | |
2-4) بخش چهارم: مدل های تصمیم گیری چند شاخصه (MADM) | 32 | |
2-4-1) مدل های غیر جبرانی | 32 | |
2-4-1-1) روش تسلط | 33 | |
2-4-1-2) روش بیشترین کمینه | 33 | |
2-4-1-2-1) گامهای بیشترین کمینه | 33 | |
2-4-1-3) بیشترین بیشینه | 33 | |
2-4-1-4) روش لکزیکوگرافی | 33 | |
2-4-1-5) روش حذفی | 34 | |
2-4-1-6) روش رضایت بخش عطفی | 34 | |
2-4-1-7) روش رضایت بخش خاص (تفکیکی) | 34 | |
2-4-1-8) روش جایگشتی | 35 | |
2-4-2) مدل های جبرانی | 35 | |
2-4-2-1) روش مجموع وزین ساده | 35 | |
2-4-2-2) روش تخصیص خطی | 36 | |
2-5) بخش پنجم: تکنیک های مورد استفاده در این تحقیق جهت رتبه بندی بانک ها | 37 | |
2-5-1) فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) | 37 | |
2-5-1-1) مقدمه و تاریخچه | 37 | |
2-5-1-2) توصیف AHP | 37 | |
2-5-1-3) توضیح روش AHP | 38 | |
2-5-1-3-1) مدل سازی مساله تصمیم | 38 | |
2-5-1-3-2) مقایسه اهمیت و ارجحیت | 39 | |
2-5-1-3-3) محاسبه وزن های نسبی | 40 | |
2-5-1-4) سازگاری در قضاوت ها | 41 | |
2-5-2) الکتره | 41 | |
2-5-2-1) تاریخچه الکتره | 41 | |
2-5-2-2) شرایط مناسب به کارگیری الکتره | 43 | |
2-5-2-3) دسته بندی و مقایسه ویرایش های الکتره | 44 | |
2-5-2-4) توصیف الکتره3 | 44 | |
2-5-2-5) گام های حل مساله با الگوریتم الکتره3 | 45 | |
2-5-2-5-1) رتبه بندی با فرآیند غربال رو به پایین | 48 | |
2-5-2-5-2) رتبه بندی با فرآیند غربال رو به بالا | 48 | |
2-5-2-5-3) رتبه بندی نهایی | 48 | |
2-5-2-6) خلاصه مراحل الگریتم الکتره3 | 49 | |
2-5-2-7) جمع بندی | 49 | |
2-5-3) روش پرامتی | 50 | |
2-5-3-1) مقدمه | 50 | |
2-5-3-2) توضیح روش پرامته | 50 | |
2-5-3-2-1) داده های مورد نیاز روش پرامته | 50 | |
2-5-3-2-2) توابع ارجحیت | 51 | |
2-5-3-2-2-1) تابع ارجحیت عادی | 51 | |
2-5-3-2-2-2) تابع ارجحیت V شکل | 52 | |
2-5-3-2-2-3) تابع ارجحیت U شکل | 52 | |
2-5-3-2-2-4) تابع ارجحیت پله ای | 52 | |
2-5-3-2-2-5) تابع ارجحیت گوسی | 53 | |
2-5-3-2-3) محاسبه جریان های ورودی و خروجی و رتبه بندی نهایی | 54 | |
2-5-3-2-4) خروجی GAIA | 55 | |
2-6) بخش ششم: پیشینه مطالعاتی | 56 | |
2-6-1) مطالعات داخلی | 56 | |
2-6-2) مطالعات خارجی | 59 | |
2-7) بخش هفتم: تاریخچهی بانک های مورد برسی در تحقیق | 60 | |
2-7-1) بانک سپه | 60 | |
2-7-2) پست بانک ایران | 61 | |
2-7-3) بانک ملی ایران | 62 | |
2-7-4) بانک توسعه صادرات ایران | 63 | |
2-7-5) بانک صنعت و معدن | 63 | |
3-7-6) بانک کشاورزی | 63 | |
3-7-7) بانک مسکن | 65 | |
2-7-8) بانک توسعه تعاون | 65 | |
فصل سوم: روششناسی تحقیق | ||
مقدمه | 68 | |
3-1) روش تحقیق | 69 | |
3-2) جامعهی آماری | 70 | |
3-3) حجم نمونه | 71 | |
3-4) قلمرو تحقیق | 73 | |
3-4-1) قلمرو موضوعی تحقیق | 73 | |
3-4-2) قلمرو زمانی تحقیق | 74 | |
3-4-3) قلمرو مکانی تحقیق | 74 | |
3-5) روش جمعآوری دادهها | 74 | |
3-6) ابزار جمعآوری دادهها | 75 | |
3-7) روش تجزیه و تحلیل دادهها | 76 | |
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات | ||
مقدمه | 79 | |
4-1) بخش اول: رتبهبندی به روش AHP | 80 | |
4-1-1) مدلسازی مساله و تشکیل درخت سلسله مراتبی | 80 | |
4-1-2) تشکیل ماتریسهای مقایسات زوجی، قضاوتهای ترجیحی، محاسبهی وزنهای نسبی، محاسبهی نرخ ناسازگاری و بهبود آن | 82 | |
4-1-2-1) ماتریس مقایسهی زوجی بانکها برای معیار میزان سودآوری | 83 | |
4-1-2-2) ماتریس مقایسهی زوجی بانکها برای معیار میزان اشتغالزایی | 87 | |
4-1-2-3) ماتریس مقایسهی زوجی بانکها برای معیار بانکداری الکترونیکی | 89 | |
4-1-2-4) ماتریس مقایسهی زوجی بانکها برای معیار مطالبات | 91 | |
4-1-2-5) ماتریس مقایسهی زوجی بانکها برای معیار تسهیلات اعطایی | 93 | |
4-1-2-6) ماتریس مقایسهی زوجی بانکها برای معیار میزان بدهیها | 95 | |
4-1-2-7) ماتریس مقایسهی زوجی بانکها برای معیار داراییها | 97 | |
4-1-3) محاسبه وزن معیارها | 99 | |
4-1-4) ادغام وزنهای نسبی و رتبهبندی نهایی | 100 | |
4-1-5) آنالیز حساسیت | 103 | |
4-2) بخش دوم: رتبهبندی به روش پرامتی | 105 | |
4-2-1) تعیین وزن معیارها | 105 | |
4-2-1-1) وزندهی معیارها به روش آنتروپی شانون | 105 | |
4-2-1-1-1) یافتن ماتریس نرمال شدهی تصمیمگیری | 105 | |
4-2-1-1-2) محاسبهی آنتروپی معیارها | 107 | |
4-2-1-1-3) محاسبهی وزن ها | 107 | |
4-2-1-2) وزندهی معیارها به روش AHP | 108 | |
4-2-2) تعیین نوع معیارها | 108 | |
4-2-3) تعیین توابع ارجحیت و مقادیر pو q | 109 | |
4-2-4) رتبهبندی نهایی با روش پرامتی و با استفاده از نرمافزار visual promethee | 110 | |
4-2-4-1) رتبهبندی با استفاده از وزنهای به دست آمده به روش آنتروپی شانون | 110 | |
4-2-4-1-1) امتیاز هر بانک، نسبت به معیارها | 113 | |
4-2-4-2) رتبهبندی با استفاده از وزنهای به دست آمده به روش AHP | 113 | |
4-2-5) خروجی GAIA در نرمافزار visualpromethee | 114 | |
4-2-5-1) رتبهبندی نهایی با استفاده از GAIA | 114 | |
4-2-5-2) جریان شبکهای بانکها با استفاده از GAIA | 115 | |
4-2-5-3) خروجی رنگین کمانی | 116 | |
4-2-5-4) آنالیز حساسیت در GAIA | 117 | |
4-3) بخش سوم: رتبهبندی به روش الکتره3 |
| |
4-3-1) ماتریس اولیه و دادههای خام | 118 | |
4-3-2) تعیین وزن معیارها | 118 | |
4-3-3) نوع معیارها، توابع ارجحیت و آستانههای بیتفاوتی و ارجحیت | 119 | |
4-3-4) رتبهبندی نهایی به روش الکتره 3 | 119 | |
4-3-5) میزان برتری و عدم برتری بانکها در الکتره3 | 120 | |
4-4) بخش چهارم: جمعبندی و نتیجهگیری | 120 | |
فصل پنجم: پیشنهادات و نتیجهگیری | ||
مقدمه | 123 | |
5-1) بحث و برسی نتایج تحلیل دادهها | 123 | |
5-1-1) چگونگی تعیین معیارها جهت رتبهبندی بانکها | 123 | |
5-1-2) وزندهی به معیارها | 124 | |
5-1-3) برسی نتایج حاصل از روش AHP | 125 | |
5-1-4) برسی نتایج حاصل از روش پرامتی | 127 | |
5-1-4-1) برسی نتایج رتبهبندی بانکها با اعمال وزنهای به دست آمده از روش آنتروپی شانون و با در نظر گرفتن آنتروپی هر معیار | 127 | |
5-1-4-2) برسی نتایج رتبهبندی بانکها با اعمال وزنهای به دست آمده از روش AHP | 128 | |
5-1-4-3) برسی نتایج رتبهبندی بانکها با اعمال وزنهای به دست آمده از روش آنتروپی شانون و با در نظر گرفتن فاصله از آنتروپی هر معیار | 129 | |
5-1-5) برسی نتایج حاصل از روش الکتره3 | 130 | |
5-1-6) مقایسهی خروجی روشهای سه گانه در یک نگاه و تخصیص امتیاز کل جهت رتبهبندی نهایی | 130 | |
5-2) پیشنهادات | 131 | |
5-2-1) پیشنهاداتی برای مدیران و سیاستگذاران کلان بانکی | 131 | |
5-2-2) پیشنهاداتی برای محققین در تحقیقات آتی | 132 | |
5-3) محدودیتهای تحقیق | 133 | |
منابع و مآخذ | 135 | |
پیوستها | 140 |