روش شناسایی گروه هدف در پرداخت یارانه های نقدی از نظر اقتصاد اسلامی

تخفیف ویژه

چکيده:

   در این تحقیق به دنبال بررسی روش‌های شناسایی گروه‌های هدف جهت پرداخت یارانه‌ها و هم­چنین مقایسه و تطبیق آن‌ها با معیارهای اسلامی و مطالعه روش‌های اجرایی در صدر اسلام هستیم. بدین منظور نظریات و روش‌های شناسایی به سه دسته کلی تقسیم شد. این گروه‌بندی عبارت است از: نگاه لیبرالیستی، نگاه سوسیالیستی و نگاه اسلامی. برای نیل به اهداف تحقیق مفهوم عدالت به عنوان هدف نهایی هرگونه پرداخت‌های حمایتی از زاویه دید سه مکتب فکری فوق مورد بررسی قرار گرفت. هر کدام از این مکاتب روش‌هایی برای شناسایی گروه‌های هدف به کار می‌برند. نتیجه تحقیق برای روش‌های مورد استفاده در صدر اسلام با ادبیات اقتصادی امروز به این روش‌ها انجامید: هدفمندي خوداظهاري، روش ارزیابی وسع و امکانات، روش شناسایی فقرا از طریق افراد محلی.

واژگان کلیدی:

پرداخت یارانه، شناسایی گروه هدف، عدالت، لیبرالیسم، سوسیالیسم، اسلام، حکومت اقتصادی صدر اسلام

فهرست

              عنوان                                                                                                                                                    صفحه                                                                     

فصل اول:کلیات و پیشینه تحقیق

1-1- مقدمه  2

1-2- تعريف مساله و بيان نكات اصلي  2

1-3- اهداف تحقيق  4

1-4- جنبه نوآوری تحقیق  4

1-5- سوالات تحقیق و فرضیه­ها5

1-5-1- سوالات   5

1-5-2- فرضیات   5

1-6- روش انجام تحقيق  5

1-7- روش گردآوري اطلاعات و داده‌ها5

1-8- مفاهیم کلیدی به­کار رفته در تحقیق  6

1-8-1- عدالت اجتماعی  6

1-8-2- عدالت سیاسی  7

1-8-3- عدالت اقتصادی   7

1-8-4- یارانه نقدی   8

1-8-5- خط فقر  9

1-8-6- ضریب جینی  9

1-8-7- شناسایی فقرا10

1-9- مطالعات پیشین  11

1-9-1- مطالعات داخلی  11

1-9-2- مطالعات خارجی  20

فصل دوم:مبانی و معیارهای اعطای یارانه

2-1- ضعف‌های بنیادین نگاه لیبرالیستی  23

2-2- پایه‌های جهان‌بینی اقتصادی اروپا25

2-3- نقد قانون سرمایه‌داری   29

2-4- تضاد اقتصاد لیبرالیستی با ارزش‌ها30

2-5- نقد آزادی اقتصادی در نظام لیبرالیستی  31

2-6- ضعف‌های بنیادین نگاه سوسیالیستی  37

2-7- شکست نظم برنامه‌ریزی متمرکز به عنوان آلترناتیو نظم بازار  38

2-8- نقد نظریه‌ ارزش کار  39

2-9- نقد نظریه از خود بیگانگی  40

2-10- سوء برداشتی مارکسیستی از مفهوم قیمت   41

2-11- کلیات عدالت   42

2-11-1- عدالت اجتماعی  43

2-11-2- عدالت سیاسی  43

2-11-3- عدالت اقتصادی   44

2-12- تفکرات نخستین  44

2-13- لیبرالیسم و عدالت   46

2-13-1- اشکال مختلف لیبرالیسم46

2-14- سوسياليسم وعدالت   48

2-14-1- اشکال مختلف سوسیالیسم50

2-15- عدالت اجتماعی در اسلام52

2-16- عدالت اسلامی در جامعه  55

2-17- عدالت اقتصادی از دیدگاه شهید صدر  55

2-17-1- اصل تامین اجتماعی  56

2-17-2- اصل توازن اجتماعی  57

2-18- عدالت در نظر فقها58

2-19- عدالت در قرآن  59

2-20- كاربردهای عدالت   60

2-21- تعريف توزيع  62

2-22- نگاه تاریخی به توزیع درآمد62

2-22-1- نظریه افلاطون  62

2-22-2- نظریه ارسطو  63

2-22-2-1- عدالت کلی  63

2-22-2-2- عدالت توزیعی  63

2-22-2-3- عدالت تعویضی  64

2-22-3- نظریه رالز  64

2-23- اهميت توزيع از نگاه قرآن  66

2-23-1- اهداف توزیع ثروت از منظر قرآن  67

2-23-1-1-  دستيابي به امنيت سياسي ـ اقتصادي   67

2-23-1-2 رسيدن به عدالت اجتماعي ـ اقتصادي   68

2-24- توزیع درآمدها از نظر شهید صدر  69

2-25- توزیع درآمد و ثروت در اقتصاد اسلامی  70

فصل سوم: مبانی روش‌های هدفمندسازی یارانه‌ها

3-1- یارانه‌ها؛ کالایی، نقدی یا تلفیقی  73

3-2- پرداخت پول نقد به مردم73

3-3- مشکل اساسی یارانه نقدی   74

3-4- هزینه‌های طرح هدف‌گیری   76

3-5- مشکلات شناسایی هدف در حال حاضر ایران  77

3-6- جابه‌جایی دهک‌ها با فرض شناسایی دقیق  77

3-7- دلایل عدم موفقیت روش خود اظهاری در ایران  78

3-8- سبقه یارانه در کشورها80

3-8-1- چين  80

3-8-2- الجزاير  81

3-8-3- مصر  81

3-8-4- تونس   82

3-8-5- يمن  83

3-9- منابع بیت‌المال  84

3-10- تقسیم بیت‌المال در صدر اسلام85

3-11- مفهوم شناسي بيت‌المال  86

3-12- انباشت يا تقسيم بيت‌المال  87

3-12-1- تقسيم بيت‌المال؛ از تساوي تا تفضيل  88

3-12-2- معيارها و پيامدهاي تقسيم تفضيلي  90

3-12-3- انباشت بيت‌المال و " صله‌ی رحم‌ " از آن  91

3-12-4- اجراي مجدد تساوي و رسيدگي به محرومان  95

3-13- گستره‌ تساوي   98

3-14- دشواري‌هاي تساوي   100

فصل چهارم:روش‌های هدفمندسازی یارانه‌ها

4-1- بررسی روش‌های هدفمندسازی   104

4-1-1- هدفمندسازیمبتنیبرارزیابیفردیخانوار  105

4-1-1-1- روش ارزیابی وسع و امکانات   105

4-1-1-2- روشآزمونتقریب وسع  107

4-1-1-3- روششناساییفقراازطریقافرادمحلی  111

4-1-2- روشهدفمندسازیطبقه‌ای   112

4-1-3- روشخود هدفمندسازی   112

4-2-تقسیم‌بندی دیگر روشﻫﺎﻱ هدفمندی و ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺁﻥﻫﺎ114

4-2-1- هدفمندی انفرادی یا خانواری   114

4-2-2- هدفمندی ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ  115

4-2-3- هدفمندياداري   116

4-2-4- هدفمنديبازاري   117

4-2-5- هدفمنديجغرافيايي  118

4-2-6-  هدفمنديجمعيتي  120

4-2-7- هدفمنديخوداظهاري   121

4-3- شاخص‌هایبررسیعملکردهدفمندی   123

4-4- ارزیابیروش‌هایتشخیصفقرا125

4-5- روش‌های شناسایی در نظام‌های لیبرالیستی  127

4-5-1- هدفمندی انفرادی یا خانواری   127

4-5-2- هدفمندياداري   127

4-5-3- هدفمنديجغرافيايي  128

4-5-4- هدفمنديجمعيتي  130

4-6- روش‌های شناسایی در نظام‌های سوسیالیستی  131

4-6-1- روشهدفمندسازیطبقه‌ای   131

4-6-2- روشخودهدفمندسازی   132

4-6-3- هدفمندی ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ  132

4-6-4- هدفمنديبازاري   134

4-6-5- روشآزمونتقریب وسع  135

4-7- روش‌های شناسایی در صدر اسلام136

4-7-1- هدفمنديخوداظهاري   137

4-7-2- روشارزیابیوسعوامکانات   139

4-7-3- روششناساییفقراازطریقافرادمحلی  139

4-7-4- تقیسم بالسویه به مثابه یک آرمان  139

4-8- طرح  شناسایی جامعه هدف   140

4-8-1- در سایر کشورها140

4-8-2- در ایران  141

4-8-2-1-روش‌های مبتنی بر ارزیابی فردی   142

4-8-2-2- روش‌های مبتنی بر طبقه‌بندی   143

4-8-2-3-روش‌های انتخاب براساس ترجیحات فرد144

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات

5-1- مقدمه  146

5-2- خلاصه تحقیق  147

5-3- نتایج تحقیق  149

5-3-1- هدفمندي خوداظهاري   149

5-3-2- روش ارزیابی وسع و امکانات   151

5-3-3- روش شناسایی فقرا از طریق افراد محلی  152

5-3-4- تقیسم بالسویه به مثابه یک آرمان  152

5-4- فرضیات تحقیق  153

5-5- آزمون فرضیات تحقیق  153

5-6- پیشنهادات   154

5-7- پیشنهادات پژوهشی  154

منابع و مآخذ155